De Combinatie Middelharnis

N.V. Melkproductenfabriek

"De Volharding" Middelharnis 1968

Al sinds 1938 kende het dorp Middelharnis op Goeree - Overflakkee een kleine, maar volledig ingerichte melkproductenfabriek. De oorsprong van deze fabriek lag echter niet in Middelharnis, maar zo'n kleine 10 km verderop in het dorpje Melissant, alwaar de heer H.L. de Vlugt, een rasechte Fries, half in de jaren ‘20 was begonnen met het produceren van kaas. In 1928 vestigde hij zich in het dorp Oude Tonge, om 8 jaar later in 1936 - ondanks dat dit midden in de crisisjaren was - te verhuizen naar de Voorstraat in het dorp Sommelsdijk, waar hij de N.V. Melkproductenfabriek "De Volharding" oprichtte.Weer twee jaar later- in 1938 - verhuisde hij de hele inboedel van zijn fabriek naar het dorp Middelharnis, om daar in het voormalige weeshuis aan de Langeweg, na een flinke verbouwing de N.V. Melkproductenfabriek “De Volharding” te Middelharnis te realiseren. Om de producten aan huis te kunnen verkopen, had hij twee melkslijters in dienst genomen, dat waren de oud-tramconducteur de heren Koster en T.de Waal uit Sommelsdijk. Er waren toen nog een zevental handkrachtfabriekjes op Goeree – Overflakkee, die met de komst van "De Volharding" terstond werden opgeheven; sommige van deze eigenaren gingen verder als melkslijter.

Ondanks de voor die jaren behoorlijke uitbreiding bleef het een kleinschalig bedrijf, ook al vanwege het geringe afzetgebied op het toch wel geïsoleerde eiland Goeree Overflakkee, met in die tijd nog geen vaste oeververbindingen. Tijdens de watersnoodramp van 1953 was op Goeree-Overflakkee veel vee verdronken, met als gevolg dat nog slechts 1/3 van de benodigde melk daar vandaan kwam. Het resterende deel werd met tankwagens aangevoerd van uit Spijkenisse. De toenmalige Rijksconsulent voor Zuivelproducten had verklaard dat Goeree -Overflakkee voor de melkveeteelt een uitzonderlijke positie had, omdat er veel bijvoer voorhanden was. Ook werden er melkcursussen aan bestaande en nieuwe melkveehouders gegeven, om zodoende nog beter onderlegde "melkers" te krijgen, zodat het houden van melkvee lonender kon worden gemaakt.

DAF melk - tankwagen

"De Volharding" Middelharnis

Directeur H.L. de Vlugt had in 1954 voor zijn melkfabriek de beschikking over vier vrachtwagens en drie flinke aanhangers met daarop melktanks gemonteerd, met nog voldoende ruimte voor de melkkratten. Alle vier zijn zonen,, plus nog eens ruim 25 man vormden in die tijd het personeelsbestand.

In zijn fabriek werd toen ook de zogenoemde "Torenmelk" geproduceerd; iets wat geheel nieuw was voor die tijd. Een negen meter hoge toren, die was gebouwd door de in Sommelsdijk gevestigde machinefabriek I. v.d. Nieuwendijk & Co, zorgde voor deze specifieke "Torenmelk" Via een speciaal kettingsysteem met regelbare snelheid, werden de sterielflessen - zo’n 1200 per uur - die alle voorzien waren van een smalle

hals en een kroonkurk, in totaal in zes wentelingen, zo'n 50 minuten lang, in de sterieltoren opgevoerd en beurtelings verhit door stoom, met een temperatuur van tussen de 90 en 100 graden, en dan weer met water gekoeld. De temperatuur viel tussentijds af te lezen op de zelfregistrerende thermometers,

Met de komst van de melk-afzetorganisatie, M.A.G.O. in 1956 wist men in eerste instantie, ondanks de stijgende aanvoerkosten en een noodzakelijke reorganisatie, de aangeleverde melk nog goed zelf te verwerken. Maar eind jaren ‘50 werd deze melkaanvoer, ondanks een verdeling daarvan tussen "De Volharding" in Middelharnis en de "De Nijverheid" van de familie Nagtegaal te Ouddorp, [later V.Z.] toch te veel voor deze relatief kleine melkfabriek en men ging op zoek naar een [overname] partner, die men vond in de N.V. Melkinrichting "De Combinatie" te Rotterdam.

Door deze procedure van verhitten en afkoelen in een voortdurende beweging, kreeg de melk een betere smaak en werd ze blanker van kleur, bovendien was door deze procedure de melk praktisch onbeperkt houdbaar. Helaas gebeurde met deze machine een ongeval: op zaterdagmorgen 26 augustus 1950 ontplofte de steriliseerketel waarbij buiten de vele gesprongen melkflessen en gesprongen ruiten, twee arbeidsters door de ontsnapte stoom licht gewond raakten. Zij moesten geneeskundig worden behandeld. Na reparatie van de leidingen en steriliseerketel werd door de inspectie van het Stoomwezen op 9 september 1950 alles goedgekeurd en kon de toren weer in gebruik worden genomen.

De fabriek beschikte ook over een liggende karn-kneder met een capaciteit van 1500 liter melk. De boter werd opgeslagen in een grote koelcel op een temperatuur van 4 graden. Voor verdere bewerking en verpakking werd de boter naar Rotterdam getransporteerd. In het eigen laboratorium van de melkfabriek werd alle inkomende en uitgaande melk gecontroleerd op vetgehalte door de eigen T.N.Z.- gecertificeerde controleur, de heer J. Jongsma, die eind juni 1952 hiervoor zijn vakdiploma had behaald. De genomen melkmonsters werden vervolgens vanuit het eigen laboratorium, opgezonden naar het melkcontrolestation in Rotterdam.

Veerboot Haringvliet Hellevoetsluis -Middelharnis jaren 60

Het belang van deze overname lag vooral in de ontwikkeling van Goeree - Overflakkee, zo dicht bij de randstad was gelegen, maar eigenlijk zeer slecht bereikbaar. Er was een veerpont tussen Hellevoetsluis en Middelharnis die om het uur voer, dit was de enige oeververbinding die in de winter bij strenge vorst voor de nodige problemen kon zorgen. Maar na de overname stond er vanaf toen dagelijks een melkwagen op deze pont, om de vanuit Overschie geproduceerde zuivel - producten in Middelharnis af te leveren en de emballage weer mee retour te nemen naar Rotterdam.

Maar een nieuwe oeververbinding - als onderdeel van het Deltaplan - was reeds in de maak, er werd namelijk een dam over het Haringvliet vanaf het westelijk gelegen poldergebied van Hellevoetsluis op Voorne-Putten – in de buurt van het Quackjeswater - naar Stellendam op Goeree – Overflakkee aangelegd. Deze Haringvlietdam, waarvan de bouw was begonnen in 1958, was in 1970 gereed. Op 15 november 1971 opende Koningin Juliana met minister Willem Drees jr. van Verkeer en Waterstaat officieel deze Haringvlietdam.

Toen in 1959 de vertegenwoordigers van zowel de N.V. Melkinrichting "De Combinatie" te Rotterdam, als die van de N.V. Melkproductenfabriek "De Volharding" te Middelharnis aan de vergadertafel plaats hadden genomen, bespraken zij hoe de twee melkinrichtingen het beste tot een goede samenwerking konden komen. De uitkomst van dit overleg was, dat de N.V. Melkinrichting "De Combinatie" besloot tot de volledige overname van alle aandelen van de N.V. Melkproductenfabriek "De Volharding" te Middelharnis. De officiële voltrekking van die overname, waarbij alle 20 medewerkers hun baan behielden, vond plaats op 3 januari 1960. De N.V. Melkinrichting "De Combinatie" die in dat jaar zijn 12 1/2 jaar jubileum vierde, ging in Middelharnis - zij het nog steeds onder de oude naam van de "De Volharding" - toen voor rekening van de gehele onderneming werken. Er werd een zekere arbeidsverdeling ingevoerd tussen het moederbedrijf in Overschie en

"De Volharding" te Middelharnis. Het overschot aan melk, de totale omzet bedroeg ruim 3 miljoen kilogram, die niet verwerkt kon worden in Middelharnis, waar men slechts een opslagcapaciteit had van 33.000 kilogram, kon vanaf toen elders in "Combinatie"-verband worden verwerkt, desnoods tot melkpoeder in de fabriek van "De Combinatie" te Naaldwijk. En de producten gefabriceerd in de melkfabriek te Overschie, vonden nu ook hun aftrek op Goeree - Overflakkee.

Op Goeree – Overflakkee bestond al sinds 21 maart 1956 een coöperatieve organisatie waar de melkveehouders hun melk aan konden leveren, de M.A.G.O., wat stond voor Melk Afzetorganisatie Goeree Overflakkee. Al deze melkveehouders, 200 in totaal, die eerst allemaal hun melk rechtstreeks aan melkfabriek "De Volharding" leverden, stapten in april 1960 gezamenlijk over naar een lidmaatschap van de C.M.C., die voor 50% aandeelhouder was van "De Combinatie".

Melkfabriek "De Volharding" leverde zijn producten aan zo'n 35 melkslijters op Goeree – Overflakkee. Er ontstond toen een tweedeling onder deze melkslijters, want wat was het geval: bij de N.V. Melkinrichting "De Combinatie" kon je als zelfstandige melkslijter, lid worden van de Coöperatieve Vereniging van Vrije Melkhandelaren "De Combinatie" te Rotterdam. Zo'n lidmaatschap hield in dat je als melkslijter deelgenoot werd van het moederbedrijf en daar dus ook alle vruchten van kon plukken, zoals dagelijks de beschikking hebben over het gehele assortiment producten die in "De Combinatie"-verband werden geproduceerd. Van de ongeveer 35 melkslijters traden er in de loop der jaren slechts zo'n 15 toe als lid, en deze nieuwe leden deelden uiteraard ook mee in het dividend.

In 1967 heeft de N.V. Melkinrichting "De Combinatie" te Middelharnis, die toen nog steeds onder de naam Melkproductenfabriek "De Volharding" opereerde, de volledige productie in Middelharnis beëindigd, en deze ondergebracht in de melkfabrieken van "De Combinatie" in Rotterdam en Maasdam. Een gedeelte van het pand, met name de koelcel, bleef hierna nog een tijdje geopend om als uitgiftestation voor de melkslijters dienst te doen. In begin 1968 werd ook dit gedeelte definitief gesloten en verkocht aan de gemeente Middelharnis.

Het recht op overpad naar de bedrijfswoning bleef bestaan .Deze woning aan de Langeweg nr.12, die al sinds 1941 door Piet Knops met zijn vrouw Annie werd bewoond - Piet was werkzaam in de melkfabriek - plus de bijbehorende garage bleven nog in eigendom van de N.V. Melkinrichting "De Combinatie". Overigens had Annie [voormalig kleuterleidster] er in die tijd voor gezorgd dat haar man Piet een baan bij de melkfabriek kreeg. Toen ze allebei werkloos waren en in de steun waren beland, had zij de stoute schoenen aangetrokken door vanuit hun toenmalige woonplaats Oude Tonge op de fiets naar Middelharnis te rijden, om aan directeur H.L.de Vugt een baan voor haar man Piet te regelen, wat haar waarachtig nog lukte ook. Piet en zijn vrouw Annie zijn in 1967, toen de melkfabriek werd gesloten en ook hij zonder baan kwam te zitten, weer terug verhuisd naar Oude Tonge, waar hij tot zijn 62ste jaar nog diverse baantjes heeft vervuld. Maar, zo vertelde hij, hij heeft het nooit meer zo naar zijn gehad, als toen hij werkte op de melkfabriek.

De N.V. Melkinrichting "De Combinatie" te Maasdam, die inmiddels een flinke uitbreiding had ondergaan, ging vanaf toen alle bestellingen van zowel de melkslijters als de zuivelverkopende winkels op Goeree-Overflakkee verzorgen en direct bij hen afleveren. Voor de slijters die niet in het bezit waren van een koelcel, bood "De Combinatie" op aantrekkelijke voorwaarden een koelcel aan met een inhoud van 10 m³ .

In 1969 werd het resterende gedeelte van het monumentale gebouw verkocht aan de gemeente Middelharnis voor de som van 45.000 gulden, In 1970 is door gebrek aan nieuwe gegadigden, en door achterstallig onderhoud en verpaupering, het zo kenmerkende pand met zijn 19e eeuwse architectuur, dat tot aan 1938 het Provinciaal Gereformeerd [Bosse] Weeshuis was geweest, en daarna omgebouwd werd tot melkfabriek, met daarin opgenomen een deel van de Bosseschool, gesloopt.

Geplaatst: September 2014

RTM Stoomtrein vervoert de melkbussen van Goeree - Overflakkee naar het vasteland

klik op afbeelding

Krantenknipsels Middelharnis

Terug naar boven ↑

Pagina 46