PIET BROOS - MELKRIJDER OUD GASTEL VERTELT OVER ZIJN TIJD BIJ DE MELKFABRIEK

Mijn naam is Piet Broos, geboren in Oud Gastel in 1948

Ik ben begonnen met chaufferen voor het toenmalige VACCA, een melkfabriek die gecondenseerde melk in blikjes maakte, op 25 december 1969. Als jong broekje van amper 19 jaar ben ik begonnen als chauffeur op de bussenmelk ophaaldienst, op route 13, op deze route waren ongeveer 80 boeren die melk leverden en na twee keer met een ervaren rijder op deze route moest ik het zelf kunnen.

In de tijd dat ik als rijder op deze fabriek in Oud Gastel heb gewerkt, is de fabriek meerdere keren van eigenaar veranderd. De namen van de eigenaren van de melkfabriek waaronder ik gereden heb zijn:

VACCA, een combinatie van Nederlandse en Belgische eigenaren. Toen werd er van afgeroomde melk melkpoeder voor kalveren gemaakt en de room werd reeds verwerkt tot gecondenseerde melk in blik. Hollandia: Een samengaan van diverse melk- en kaasfabrieken in Nederland, in Oud Gastel ging men volledig over op het produceren van gecondenseerde melk en werd de overtollige melk afgevoerd en verwerkt. Nestlé, dit was een Zwitserse eigenaar. Daarna kwam Menken Landbouw. Als laatste is de fabriek overgenomen door Campina, maar toen was ik geen medewerker meer van de melkfabriek.

Ook waren er in die tijd eigen rijders, die melk ophaalden bij de boeren.

De Gebroeders Augustijn uit Wouw met twee wagens; een van de gebroeders is bij het ophalen in +/- 1975 omgekomen (treinbotsing omstreeks 1972-73)
Firma van Ostaaien uit Rucphen; man en vrouw samen die de melkbussen ophaalden, kregen een zwaar ongeval (geen doden)
Firma Kop uit Kruisland; haalde eerst melkbussen op, en is later verder gegaan met melk distributie naar de melkboeren en winkels, met meerdere RMO's .
Ook waren er diverse boeren uit de omtrek die de eigen melk en die van de buren naar de fabriek brachten, eerst nog met paard en wagens, (heb ik zelf nog meegemaakt), en later met tractoren. De namen van enkelen weet ik nog, bijvoorbeeld Janus Aanraad, en dhr. Mulders, Piet Bartelen als melkbussen ophaler, is van +/- 1960; hij haalde in het buitengebied van Oud Gastel bij diverse boeren de melk op.[zie foto's melkfabriek Oud Gastel] Maar van de anderen weet ik de namen niet meer.

Route 16, eerst met een DAF A60, en doordat er steeds meer melk op die route kwam, later met een Mercedes 13-19 als verlengde bakwagen met een laadvermogen van 16 ton. Steenbergen- Nieuw Vosmeer- St. Philipsland- Anna Jacobapolder- De Heen- Dinteloord en Stampersgat. In het voorjaar twe maal daags 11.000 tot 12.000 liter melk, hier was een boer in Anna- Jacobapolder waar we de eerste melk laden die 30 tot 35 volle bussen in de waterkoeling had staan. Omdat je daar die bussen uit de waterbak moest halen en op de wagen gooien tot 1.25 meter hoog, was je gelijk kapot, en dan moest je nog heel de route rijden met meestal een nat kruis van het water uit de bak. Het hoeft geen betoog dat de meeste van de wegen waar we op reden in de polders lagen en dat die niet overal even breed waren. Het is meerdere keren voorgekomen, dat we, doordat we uit moesten wijken,in de berm vast kwamen te zitten, of zelfs in de sloot gleden. Als we de vrachtwagen van de graan- en meelhandel tegenkwamen (altijd zelfde dag en uur), was het sport wie het eerste bij een dam was, zodat je "veilig" was, de ander moest dan maar zien er voorbij te komen. Maar als er wat gebeurde, waren we altijd bereid om elkaar te helpen waar mogelijk; zelfs als een boerin aan het eind van de polder je aanhield, en je vroeg te helpen bij de geboorte van een kalf, omdat de boer zelf ergens op het land was of niet te bereiken was. Er was ook een tankauto met aanhanger, een Mercedes 16-33 waar in totaal 30.000 liter melk mee vervoerd kon worden en waar we om de beurt mee op stap gingen om bijvoorbeeld room op te halen in Bolsward, Sneek en Joure (Friesland), en taptemelk daar naar toe te brengen. Ook haalden we dagelijks de melk op die in Goes was opgehaald door de eigen rijder daar uit de beurt, en afgeleverd aan het melkstation Goes. Dat was gemiddeld per jaar, elke dag, een 25.000 tot 30.000 liter melk, in het voorjaar soms drie keer per twee dagen en in de slappe tijd om de andere dag een vracht.

Via een man uit Leiderdorp (woont in de buurt bij mijn zoon), en met wie ik in gesprek kwam, ben ik achter de site gekomen, www.melkvervoervanvroegertotnu.nl van Hans Klingenberg. Na hierop gekeken te hebben, ben ik eens gaan kijken waar mijn vroegere collega's allemaal gebleven waren, van een paar wist ik dat ze overleden waren door ouderdom, of dat ze overleden waren tijdens mijn dienstverband bij de melkfabriek. Maar dat er maar drie nog leefden uit deze groep heeft me tocht verrast. Ik ben op zoek en op bezoek geweest bij een van hen (Theo Balemans), om te horen hoe het hem vergaan was na het afstoten van de eigen rijders.

Hij kon mij vertellen dat de andere overlevende Ries van Kalmthout, ook ziek was en wellicht niet lang meer te leven had. Bij navraag kwam naar voren dat vele van de rijders, waaronder ook vrije rijders, bezweken zijn aan diverse vormen van nierfalen. Dus het melkbussen sjouwen was niet zo’n goed beroep. Theo was een half jaar eerder dan ik ook vertrokken en naar de bouw gegaan, en Ries was op het boerenbedrijf van zijn vader verder gegaan, de andere jongens warens op de fabriek blijven werken in diverse banen.

Op de oude foto's, op de site van Hans, is de melkfabriek nog te zien met de hoge schoorsteen, Deze woei tijdens een storm in 1973 om en is boven op het laboratorium en op de melkontvangst gevallen. Dat er daarbij geen gewonden of doden zijn gevallen, kwam doordat een kwartier voordat hij omviel de laatste melkbussen waren geschoond en weer waren opgeladen, en de personen die daar werkten een bakje koffie waren gaan doen, samen met de laboranten en de chauffeurs, in de kantine van de fabriek. Dat er tijdens het werk en daarna door de chauffeurs veel lol werd getrapt en we een hechte groep waren (ook met de eigen rijders erbij), staat me nog steeds bij; ook dat we meerdere malen ongevallen hebben meegemaakt waardoor er gewonden (en doden) zijn gevallen, en we elkaar dan konden opvangen is een goed ding geweest.

Piet Broos - Roosendaal

Geplaatst: 14 juli 2014.